Bu bitki 30-100 cm yükseklikle, gövdesi köşeli, seyrek tüylü, 1-2 yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları soluk yeşil renkli, beyaz damarlı, kenarları derin dişli ve dikenlidir. Mor ve nadiren beyaz renkli çiçekleri vardır. Akdeniz v eKaradeniz bölgesinde yaygın olarak yetişir. Yo ve tarla kenarları ile boş arazilerde görülür.
Tibbi Kullanimi
Bitkinin topraküstü kısmı idrar arttırıcı, ateş düşürücü, romatizma ağrılarını azaltıcı, yatıştırıcı ve iştah açıcı olarak etkilidir. %5'lik infüzyonu yemeklerden önce 1 bardak içilerek kullanılır. Devedikeni tohumu adıyla aktarlarda bitkinin meyveleri satılır. Karaciğer hastalıklarına karşı ve safra arttırıcı olarak tozu bal ile karıştırılarak kullanılır. Yine aynı amaçla meyvelerden hazırlanan %5'lik dekoksiyon kullanılmaktadır. İçediği silymarin maddesi alkole bağlı karaciğer rahatsızlıklarında ilaç olarak kullanılmaktadır. Bitkinin gövdesi kabuğu soyulduktan sonra taze olarak yenilir. Karaciğerde toksik maddelerin parçalanıp, atılacak hale gelmesine yardımcı olur. Karaciğerin hücrelerini alkol,ilaç ve kimyasalların zararlı etkilerinden korur. Kronikhepatit (karaciğer iltihabı) dahil, aşırı alkol ve bazı ilaçların neden olduğu safra yolu iltihabı, sirozve kronik karaciğer hastalıklarında içeriğindeki silymarin adlı kimyasalın oldukça etkili olduğu belirlenmiştir. Karaciğerin çalışmasını destekler ve yeni karaciğer hücrelerinin oluşmasına yardımcı olur, karaciğerin fonksiyonunu arttırır. Karaciğer yağların parçalanması için gereken safrayı üretir. Devedikeni tohumu safra artışını sağlar. Böbreklerin daha iyi çalışmasına katkıda bulunarak idrar yollarındaki problemlerin giderilmesinde olumlu katkılar sağlar. Alkolün çok kullanılması sonucu gelişen sirozda etkilidir. Ayrıca aşırı sigara içen kişiler için de önemlidir. Yine işyerlerinde çevresel zehirlilik yaratan maddelerle çalışan kişilerde de yararlıdır. Nikotin, alkol, karbonmonoksit gibi maddelerin zararlarını etkisiz hale getirir. İyi bir kan temizleyici ve karaciğer toniğidir. Silimarin, karaciğer hormonlarının, ilaçların ve kimyasalların süzülüp temizlenmesinden sorumlu güçlübir antioksidan olan glutasyon maddesinin oranını %35’ in üzerinde arttırmaktadır. Devedikeni tohumu psoriasis ve kronik mantar enfeksiyonu gibi problemleri olanlar gibi karaciğer fonksiyonları zayıf olan kişilerde de yararlıdır. Yorgunluğa iyi geldiği de söylenmektedir.
Yan Etkileri:
Bilinen her hangi bir yan etkisi yoktur.
Tıbbi Bakış Tarzı:
Antioksidan: Silymarin ve Silbyin içeriği dalayısı ile antioksidan özellikler gösterir. Karaciğerde yağ peroksidasyonunuengeller. Deri: Silymarin etkisi ile 4leukotriene'ler denilen aşırı iltihapsal maddelerin üretimini katalizleyen lipoxygenaseenzimini engeller. Böylece 4 leukotriene'lerin aşırı üretimi kısıtlandığından onların sebep olduğu düşünülen psoriasis hastalığı da yavaşlatılmış olur. Aynı şekilde karaciğerin fonksiyonelliğini geliştirerek,psoriasis ile ilgili olduğu düşünülen vücuttaki bir nevi içsel toksik maddeler olan polisakkaritlerin uzaklaştırılması işlemini de kolaylaştırır. Yine psoriasis hastalarında yüksek olan GMP ve AMPkimyasallarının oranlarını düşürdüğü tesbit edilmiştir. Devedikeni özsuyu siğillere sürülerek üzeri plastik bir bandajla kapatılarak tedavi uygulandığında siğilleryok olurlar. Ancak tedavide ısrarcı olunmalıdır, 3 ay kadar da sürebilmektedir.
Dışkılama sistemi: Yine silymarin içermesi sebebiyle böbreklerinrejenasyonunu uyarır ve onları zehirli maddelerintoksik etkilerinden korur. Hücreler: Hücre zarlarınının dayanımını arttırır ve onları stabilize eder. İmmün sistem: Silymarin içeriği dolayısı ile göğüs kanseriniönlemede yardımcı olur. Silymarinden dolayı oral olarak alındığında veya yüzeysel olarak sürüldüğünde iltihaplanmayıazaltır. Mast hücrelerinin histamin salgılamasını engelleyerek anti-iltihapsal aktivite gösterir. Yumurtalık kanserini önlemede faydalıdır. Silymarinden dolayı prostat kanseriniönlemede ve tedavisinde yararlıdır. Yüzeysel sürüldüğünde bir çeşit deri kanseri olan squamous hücre kanserini önlemede faydalı olur. Kalp-damar sistemi: Kırmızı kan hücre zarlarınıyağ peroksidasyonuna karşı korur. Metabolizma: Devedikeni cholestasisolayını hafifletir. Silymarin bir karaciğer koruycusudur. Karaciğerin antioksidankapasitesini geliştirir ve karaciğer enzimlerinin aktivitesini arttırır.
Silymarin içeriği dolayısı ile toplam kolestrolüdüşürür. HDL kolestrolü arttırırken, LDL kolestrolün karaciğerden uzaklaştırılmasını çabuklaştırarak LDL seviyesini düşürür ve antioksidan özelliği yüzündenLDL kolestrolün oksidasyonunu engeller. Diabetes mellitus hastalarında devedikeni kan şekerini, ensülin seviyesini, glikozüri seviyesini ve glikoze hemoglobin seviyelerini azaltır. Silymarin içermesi sebebiyle karaciğerin rejenasyonunu teşvik eder ve onları zehirli maddelerin toksik etkilerinden korur. Deve dikeni çok zehirli bir nantar türü olan amanita phalloides'lerin toksik etkisinden karaciğeri korur. Karaciğer hücre zarlarının entegrasyonunu stabilize eder. Karaciğeri karbontetraklorürve alkolün zararlı etkilerinden korur. Günde alınan 420 mgr silymarin sirozhastalığını engeller ve tedavi eder. Devedikeni karaciğer yağlanmasına etkin bitkilerden önde gelenidir. Hem akut hem de kronik hepatit hastalığında 6 ay günde 420 mgr alındığında çok iyi neticeler vermiş,karaciğer fonksiyonları etkin şekilde gelişmiştir. Hepatit C hastalarında günde 380 mgr silymarin ile birlikte selenyum ve lipoik asit alındığında önemli iyileşmeler gözlenmiştir. Jaundice hastalığında iyileşmeyi hızlandırır. İçeriğindeki silybin dolayısı ile paracetamolün aşırı alınmasıyla oluşabilecek glütasyon azalması yüzünden karaciğeri paracetamolün potansiyel zehirleme etkilerinden korur. Silymarin karaciğer hücre proteinlerinin sentezini arttırarak karaciğer dokularının rejenerasyonunu teşvik eder. Sindirim sistemi: Safra salgılanmasını teşvik eder. Kimyasal olarak birflavonoid olan silymarin içeriği yüzünden karaciğerdeki kolestrol sentezini etkilemeksizin safradaki kolestrol yan ürünlerini azaltır. Böylece safra taşlarının oluşmamasına, önlenmelerine yardım edilmiş olunur.
Etkileşmeleri:
Etkinleştirdikleri: Silymarin içermesi sebebiyle superoxide dismutase enziminin aktivitesini arttırır. Enzimlerde: Bir ön kanserojenik enzim olan beta-glucuronidase'ı engeller. HMG-CoA Reductase'ın aktivitesini engelleyerek karaciğerde kolestrol sentezini azaltarak safra kolestrolünü düşürür. Silymarinden dolayılipoxygenase enziminiengeller. Yağlarda: Bir endotoksin olan lipopolisakkaritlerin karaciğer yardımıyla vücuttan atılmasını sağlar. Silymarin etkisi ile 4 leukotriene'ler denilen aşırı iltihapsal maddelerin üretimini katalizleyen lipoxygenaseenziminin üretimini engeller. İlaçlar: Bir anti-kanser ilacı olan cisplatin'in böbreklere zarar vermesini önler. Paracetamol'ün toksik etkisinden karaciğeri korur. Alkolün karaciğere yaptığı toksiditeye karşı koyar. Toksinler: Amanita phalloides mantarında potansiyel bir karaciğer zehiri olan phalloidin'in toksik etkisinden karaciğeri korur. Yine karbontetraklorürün toksik etkisinden karaciğeri korur.
İçeriği: En önemli etkin maddesi silymarin kimyasal olarak bir polifenol olup, bitki kimyası olarak da bir flavonolignan dır. Bitkinin aşağı yukarı % 2,5 luk kısmını bu silymarin grubu oluşturur. Bunlar; Isosilybin,Dehydrosilybin, Silybin, Silychristin ve Silydianin'dir.
Toplanması: Ağustos ortasından başlanarak çiçekler toplanmaya başanır. Eğer çiçekler bitki üzerinde uzun süre toplanmadan kalırsa, iyice kuruduklarında tohumlar kendiliğinden dökülürler. Temiz, tahta bir tabana seri-len çiçekler iyice kuruyunca harmanlarak tohumları ayrılır, daha sonra hafifce yıkanırlar. Saklanması: Kuru tohumlar ağzı kapalı kaplarda saklanırlar. Yararlanılan Kısımları: Genellikle tohumları, çok az olarak da yaprakları Kullanma Şekli: Sadece içten kullanılır Hazırlanma Biçimi: Çay, toz ve tentür olarak kullanılır. Çay: 1 çay kaşığı tohum 250 ml kaynar suda haşlanır, 20 dak. Beklenir, süzülür. Toz: iyice kururulmuş tohumlar öğütülerek toz haline getirilir. Tentür: Eşit ölçülerde alkol, su, tohum karıştırılarak yapılır.
0 Yorumlar