Elma Yetiştiriciliğinde - Tam Bodur

Meyvecilikte birim alandan yüksek ürün ve kalite elde etmek ve net geliri artırmak için masrafların en aza indirilmesi ön plana çıkmaktadır. Meyveciliği ileri ülkelerde son 50 yılda ülkemizde ise son yıllarda bu amaçla bodur elma yetiştiriciliği büyük önem kazanmıştır.

Bodur elma yetiştiriciliğinin temel felsefesi genetik veya fizyolojik yolla ağaçların büyümesi engellenerek ağaçlar küçük tutularakr, birim alana daha çok sayıda fidan dikilmektedir.Bu yolla budama, sulama, toprak işleme, gübreleme, mücadele ve hasat masrafları en aza indirilmekte, iş gücü azalmakta ve kolaylaşmaktadır.Aynı zamanda verim ve kalite artmaktadır.

Bodurluk Nasıl Sağlanmaktadır?

1-Anaçın bodurluk özelliği (Genetik) Bunlara klonal anaç da denir. Bunlar Bodurluk derecelerine göre:Tam bodur olanlar: M9: (destek ister, 2.5 m. Boylanır, düşük sıcaklıkta iyi netice verir, kök boğazı çürüklüğüne dayanıklı, kök uruna hassatır. M26 :M9 dan biraz büyük ağaçlar teşkil eder.

Yarı bodur anaçlar: M7, MM106: Normal çöğür anacın %50 büyüklükte ağçlar meydana getirir.Bu anaç ateş yanıklığına oldukça dayanıklıdır.Kuvvetli anaçlar:M2, M111, M16, M15, M25, M109, MM104 gibi anaçlarda vardır.

2-Çeşidin bodurluk özelliği: Bodur gelişen çeşitlerdir. Bunlara supur çeşitler denir. Örneğin: Spur stark crimson, Spur stark golden gibi.Spur çeşitlerle tam bodur anaç üzerine aşılı fidanla bahçe kurulmamalıdır. Çalılaşma sonucu verim ve kalite düşmektedir.

Bodur elma yetiştiriciliğinin avantaj ve dezavantajlar ı:

1-Budamada işgücü azalır ve kolaylaşır.Ancak daha fazla özen ve bilgi ister. Aksi halde önemli kayıplar olur.
2-İlk yıllarda yatırım masrafları yüksektir. Ancak erken meyveye yatarak masaflar ilk yıllarda geri döner

3-Sık dikim sonucu iyi döllenir. Böylece her yıl ve düzenli ürün alınır.
4-Dikimden sonra hemen verim alınıp kara geçildiğinden değişen pazar isteklerine uyabilen yeni tür ve çeşitler yetiştirilebilmektedir.
5-Zirai mücadele, seyreltme, hasat yerden yapıldığından üretim maliyetinde azalma ve işgücünde tasarruf sağlanmaktadır.
6-Meyve verim ve kalitenin yüksek olması yanında gölgelenme ortadan kalktığı için iyi ve yeknesak bir renk oluşumu gerçekleşmektedir.
7-Tüm yetiştiricilik konularında (budama, sulama, gübreleme,vb.) daha fazla bilgi ve deneyim ister.

BODUR ELMA BAHÇESİ TESİSİNDE ÖNEMLİ NOKTALAR:

1-İyi bir planlama yapılarak uygun anaç üzerine pazarın istediği çeşit aşılı fidanlar temin edilmelidir
2-Toprak analiz sonuçlarına göre uygun gübreleme programı ve dikim mesafeleri tesbit edilmelidir

3-Tam bodur elma bahçesi tesisinde dikimden önce veya sonra destek sistemi(tel) kurulmalı veya her fidana 1.5 m. Herek verilmelidir.
4-Bodur elma bahçelerinde kökler yüzeysel ve gevrek olduğundan toprak alet veya makina ile işlenmemelidir. Yabancı otlar biçilerek, herbisitlerle yok edilerek veya malçlama yapılarak gelişmesi önlenmelidir.
5-Budamada eski alışkanlıklar terk edilerek teknik elemanların tavsiyesi doğrultusunda yapılmalıdır (şekil ve verim budaması olarak dal seyreltme, uç alma, açı genişletme, bağlama yapılır.).
6-Sulama damlama sulama veya mini siprink yöntemle yapılmalıdır.
7-Sıralar daima kuzey güney doğrultusunda olmalıdır.

YIL	ÇÖĞÜR ANAÇLI TESİS	BODUR ANAÇLI TESİS	BODUR ANAÇLI TESİS	YARI BODUR ANAÇLI TESİS
		(M9 1,00 x 3,50m)	(M9-M26 1,50x4,00m)	(MM106 - MM111 3.00x4.00 m)
		285 Adet	167 Adet	80 Adet
1	0	0 - 50	0 - 50	0
2	0	100 -500	50 - 100	100 -200
3	0	1.000 -2.000	500 - 1000	200 - 400
4	0	2.500 -3.500	1.000 - 2.000	400 - 1.000
5	350-400	4.000 -5.000	2.000 - 3.000	1.000 - 3.000
6	650-800	5.000 -5.500	3.000 - 3.500	3.000 - 5.000
7	1.000 -1.500	5.500 -.6.500	3.500 - 4.000	3.000 - 5.000
8	1.500 -2.000	6.000 -7.000	4.000 - 5.000	3.500 - 5.000
9	2.000 -3.000	6.000 -7.000	4.000 - 5.000	5.000 - 6.000
10	3.000 -3.500	6.000 -7.000	4.000 - 5.000	5.000 - 6.000
TOPLAM	8.500 -11.700	36.100 - 44.050	22.050 - 25.950	21.200 - 31.600

Çok eskiden beri yetiştirilen ılıman iklim meyveleri arasında elma en başta gelir. Anadolu elmanın anavatan bölgesine girmektedir, bu nedenle yurdumuzun hemen her bölgesinde elma yetiştiriciliği yapmak mümkün olabilmektedir.

İklim isteği: Elma ılıman ,özellikle soğuk ılıman iklimin bir meyvesidir. Ülkemizde Akdeniz ve Ege‘nin sıcak iklimi içerisinde Ege'de 500 metreden, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu'nun sıcak ve kurak yerlerinde de 800 metereden daha yukarılarda ve tercihen kuzey yöneylerde yetişebilmektedir. Ancak soğuklama ihtiyacı ortalama 2300-3600 saat olarak bilinen elmada daha düşük soğuklamaya ihtiyaç duyan yazlık elma çeşitlerini daha düşük rakımlarda da yetiştirebilmek mümkün olmaktadır. Elma ağacı kış soğuklarına çok iyi dayanır. Ancak soğuklara karşı dayanıklılıkta çeşitlerin, anacın ve alınan kültür tedbirlerinin önemli etkileri vardır.

Elmada çiçekler, armut, şeftali ve kaysı gibi meyve türlerine nazaran daha hassastırlar ancak elmalarda çiçeklerin geç açması ve çiçeklerin hep birden açmaması yüzünden ilkbaharın geç donlarından çok etkilenmezler. Elma ağacı genel olarak yüksek yaz sıcaklıklarından da hoşlanmaz. Aşırı sıcaklık meyve kalitesinin düşmesine ve meyvede yanığa neden olabilir. Elma ağaçlarından iyi bir ürün elde edebilmek için bu yerin hava nispi nemi bakımından da elverişli olması şarttır. Nispi nemin yaz aylarında çok düştüğü yerlerde Haziran meyve dökümü şiddetlenir, meyve kalitesi de düşer. Böyle yerlerde bahçe kurarken hava nispi neminin yüksek tutulmasını sağlayacak kültürel tedbirler alınmalıdır.(Aşağıdaki videoda sıcak bölgeler için yağmurlama sulama yapılmalıdır)

Toprak İsteği : Elma için en iyi topraklar; içerisinde optimum düzeyde kireç ve yeteri kadar humus bulunan tınlı, tınlı-kumlu veya kumlu-tınlı geçirgen topraklardır. Nemli bölgelerde az derin ve kumlu topraklar iyi gübrelenirse ağaç normal bir gelişme gösterir. Kurak bölgelerde ise az derin ve kumlu topraklarda susuzluktan çok zarar gördüğü halde ağır topraklarda susuzluğa dayanımı artar. Elmalarda kökler genel olarak yayvan büyüse de taban suyunun bir metreden yukarı olmaması istenir. Çok kireçli topraklarda demir alımındaki aksamadan dolayı bitkide sarılık görülür. Bununla birlikte memleketimizdeki her tip toprak üzerinde gerekli bakım yapılmak şartıyla elma yetiştiriciliği yapılabilmektedir.

Çoğaltılması ve Anaçları: Elmalarda kültür çeşitlerinin çoğaltılması ancak aşı ile mümkündür. Kültür çeşitleri amaca göre değişik tipte anaçlar üzerine aşılanmaktadır. Elmada önceleri genellikle tohumdan yetişen anaçlar kullanılırken; şimdi bodur (M 9) ve yarı bodur (MM 106, MM 109, MM 111) anaçlar tercih ve tavsiye edilmektedir

Bahçe Tesisi:

Elma bahçelerini fidanlıklarda yetiştirilmiş aşılı fidanlarla kurmak en iyisidir. Nemli bölgelerde bahçeden erken ürün almak için 4-5 yaşında fidan kullanılabilir. Kurak bölgelerde ise tutumu kolaylaştırmak için 1-2 yaşlı fidan kullanmak daha iyidir. Ancak genç fidanlarla (1-2 yaşında) bahçe kurmak her zaman tercih edilmelidir. Bahçe yeri hazırlanırken, kurak yerlerde bahçe kenarlarına daha önceden ceviz, kavak gibi yüksek boylu ağaçlar dikilerek bahçenin nemi muhafaza edilmelidir. Karışık bahçe kurarken de elmalar için daha serin, nemli ve gölgeli yerler tercih edilmelidir.

Elma bahçelerinde ağaçlara verilecek mesafeler; çeşide, kullanılan anaca, toprak durumuna ve iklime göre değişir. Sulanan kurak yerlerde hava ve toprak nemini muhafaza etmek amacıyla sık dikim yapılmalı; nemli yerlerde ise havalanmayı sağlamak üzere seyrek dikim tercih edilmelidir. Dikim zamanı iklime göre sonbahar veya ilkbaharda yapılabilir.

Elma bahçelerinde yapılacak budamalar üç grupta toplanabilir:

* Genç ağaçlarda taçlandırma budaması
* Verim çağındaki ağaçlarda verim budaması
* Yaşlı ağaçlarda gençleştirme budaması

Elma fidanlarına verilecek taç şekli bölgeye göre değişebilir, ancak bütün bölgeler için faydalı özellikler gösteren "değişik doruk dallı"şeklin verilmesi tavsiye edilmektedir.

Derim : Derim zamanını doğru olarak tayin etmek çok önemlidir. Elmalarda derim zamanının tespiti yazlık ve kışlık çeşitler için farklıdır. Yazlık elmalar genellikle ağaç üzerinde yeme olumuna gelirler ve hemen derilmelidirler. Kışlık çeşitler ise daldan kopmaya uygun oldukları zaman (ağaç olumunda) derilirler ve depolarda yeme olumuna (kaliteye) erişirler. Elmalarda ağaç olumu; meyve eti sertliği, çiçek-olgunluk arası geçen süre, meyve kabuk rengi, çekirdek rengi ve meyvenin daldan ayrılma durumuna bakılarak tespit edilir.

Elma Ağacında Görülen Hastalık Ve Zararlılar