Hanımeli (Lonicera) sarmaşık çiçeği

Beyaz Hanımeli

Harika kokan çiçekleri genellikle sarı ve beyaz renklidir. Pembe renklileri de mevcuttur. Oldukça uzun ömürlü olduklarından sıkça tercih edilirler. İsmini zarif görünümünden alan bu çiçeğin eski zamanlarda uğur ve şans getirdiğine inanılır, yakınlarına ev yapılırmış.

Yetiştirmesi zahmetli olmayan bu çiçeklerin toprağı çok kötü değilse besin takviyesi ve gübre gerekmez. Boyları 7 metreye kadar uzayabilir. Meyveleri çok çekirdekli ve çoğu türünde zehirlidir. Mavi, siyah ve kırmızı renklerde meyveleri olabilir.

Açık alanları sever. Hanımeli çiçeğini kapalı alanlarda yetiştirmek uygun değildir. Zira bitki kapalı alanlarda birçok hastalığa yakalanır. Bahçelerde, teraslarda, yazlıklarda, camekansız balkonlarda yetiştirmek mümkündür. Açık alanlarda toprağa veya saksıya ekilebilir.

Bu bitki toprak konusunda çok seçici değildir. Bitkinin türüne göre toprak isteği farklılaşabilir. Fakat genellikle nemli, orta asitli, killi, kumlu ve iyi drenaj sağlanan toprakları severler.

Kırmızı Hanımeli

4,5-8 pH arası toprak hanımeli için idealdir. Kireçli topraklardan hoşlanmaz. Eğer saksıda yetiştirmek isteniyorsa doğal humuslu toprak doğru bir seçim olacaktır. Kötü bir topraktaysa çiçek vermeyebilir.

Genç bitkiler kuraklığa dayanıklı olabilir ama yaşlı olanları için aynı şey söz konusu değildir. Sulama sıklığı ve miktarı, toprağın durumuna ve hanımelinin türüne göre belirlenebilir.

Toprak kurudukça sulamak yeterli olacaktır. Sulanmadığı takdirde solan bu bitki fazla su verildiğinde ise solabilir. Eğer yetiştirdiğiniz hanımeli ilkbahardan sonbahara kadar çiçeklenebilen bir türse toprağı biraz kuruyunca derhal sulanmalıdır.

Bu bitki için güneş oldukça önem taşır. Fakat sarmaşık ya da çalı yapılı olması güneş isteğini etkiler. Çalı formunda olanlar güneşli alanlarda, sarmaşık yapılı olanlar ise yarı-gölge ortamlarda yetişir. Bahçenin çok fazla rüzgar almayan yerlerine dikilmesi önerilir.

Bol güneş alan veya yarı-gölge alanları sever. Fazla gölge alanlarda bulunması dallarını güneşe doğru uzatmasına bunun sonucunda da çiçek açmamaya sebebiyet verebilir. Güneş alan yerlerde hızlıca geliştiği görülür.

Çok soğuk havalara dayanabilen türleri bulunur. -30 dereceleri görebilenleri vardır. Bazı türleri yaprak dökerken bazıları her zaman yapraklı kalabilir.

Bitkiyi kuru dallarından arındırma işlemi olarak bilinen budama, bu bitkide önem taşır. Hanımelini budamanın belli bir zamanı olmasa da budama zamanı türüne göre değişiklik gösterebilir.

Eğer sonbahara kadar çiçeklenen bir tür bakıyorsanız, çiçekler solmaya başladığında budama yapılabilir. Bu süre sonbahar sonu demektir. İlkbahara kadar çiçek veren bir türe bakıyorsanız çiçek dökmeye başladığı an budama yapılmalıdır. Geç kalındığı takdirde araya kış mevsimi girecek ve yeni sürgünler oluşmayacaktır.

Unutulmamalıdır ki kış sonuna kadar budanmayan bir hanımeli diğer yıl daha az çiçek verecektir. Bir diğer nokta ise budamadan sonra bitkide çiçeklenmenin azalmasıdır. Bu normal bir durumdur. Çünkü bitkide yeni filizler açacaktır.

Koyu Sarı Hanımeli

Her yıl düzenli olarak budanan hanımeli daha iri, güzel ve dayanıklı çiçekler açar. Buna karşın budanmayan hanımeli ise kısa sürede kuruyup çalı görünümü alacak ve kuvvetli dallara sahip olamayacaktır.

Bu bitkiler yetiştiği yere göre yaprak döküp baharda canlanır veya sürekli yapraklı olup uygun zamanda çiçek açar. Önceki yıldan kalma ince dallardan gelişen yan dallarda çiçekler oluşur.

Hanımelinin çiçeklenmesi için belli bir olgunluğa erişmesi gerekir. Bu süre 3-4 yıl olabilir. Küçük fidanların çiçek açma süresi yetiştirilme koşullarına ve güneş almasına bağlıdır.

Bazı türleri sadece ilkbaharda çiçek açarken, bazıları ilkbahardan sonbahara kadar çiçeklenebilir. Güneşli bir yerde 1 yıl gibi sürede çiçek açan hanımeli, güneşsiz yerlerde 3-4 yılda çiçeklenir. Kısacası bitkinin çiçek açmasında en önemli unsur güneştir.

Bu bitkiyi çoğaltmanın üç farklı yolu bulunur. Bunlardan ilki, olgunlaşmış yapraklı bir dalın yaz aylarında kesilmesi ve direkt toprağa dikilmesidir. Toprak sağlıklıysa bitki köklenecektir.

Daldırma yöntemi olan ikincisi ise bir dalın ucunu koparmadan toprağa daldırmadır. Birkaç ay bu şekilde köklenmesi beklenir. Köklenen dal koparılarak dikilebilir.

Açık sarı hanımeli

Hanımeli çelikleme ise üçüncü yöntemdir. Yaklaşık 25 cm boyutundaki çelikler Ekim-Kasım ya da ilkbahar aylarında köklendirilirler. Ancak iklim koşullarına göre farklılıklar yaşanabilir.

“Yumuşak odun çelikleri” adı verilen ve süs bitkilerinin üretilmesinde kullanılan çelikler çoğaltıma yardımcı olur. Çelikler sabahın erken saatinde alınmalı ve bekletilmeden dikilmelidir.

Özellikle açık havada yetiştirilenlerde çok fazla sorun görülmez. Kapalı alanlarda yetiştirilmediği önerilmediği gibi buralarda yetiştirildiğinde beyaz kanatlı yaprak bitleri ve unlu bitler görülebilir. Bu zararlılar havalar ısındığında yaprakların altlarında çoğalır ve bitkiyi kuruturlar. Bu durumda bitkiyi sürekli ilaçlamak gerekir.

Pembe Hanımeli

Saksıda yetiştirilenlerde kök çürümeleri oluşabilir. Ağır killi topraklar buna neden olur. Doğru toprak seçimi ve doğru sulama ile bu sorunla başa çıkılabilir.

Plastik saksılar da kök hastalıklarına sebep olabilir. Saksı seçiminde seramik veya toprak saksı tercih edilmelidir.

Küçük örümcekler de bu bitkiye tehdit oluşturabilir. Bu durumda bitki ilaçlanmalı ve ilaçlama öncesinde yaprakları yıkanmalıdır. Ayrıca toprağının fazla kuru kalması da hanımeline olumsuz etkiler yaratır.

Pembe Turuncu Hanımeli

Bir diğer tehdit ise bahçe deniz kenarına yakın ise rüzgarla gelen deniz suyu taneciklerinin bitkiye zarar verebilmesidir. Bu nedenle hanımeli dikmeden önce bu durumu göz önüne alarak yer seçimi yapmak gerekir.

Yaz-kış su birikintisi olan yerler de bitkinin yaşamı için tehdit oluşturur. Hanımeli büyüdükçe dalları istediğiniz yöne sardırabilir veya iple sabitlenebilir.

Şehir koşullarına uygun olan bu bitki pergola ve duvarların örtülüp bezenmesinde kullanılır. Güzel kokusu ve hoş görüntüsü sebebiyle parklarda, bahçelerde, teras ve yazlıklarda tercih edilir. Saksı içinde balkonlarda da yetiştirilebilir.

Sarı Kırmızı Hanımeli

Hanımelinin çiçekleri, kabukları ve yaprakları çay ve gargara yapımında kullanılmaktadır. Ayrıca bu çiçeklerin esansından elde edilen yağ, çayı kadar popülerdir. Kozmetik ve banyo ürünlerinde, masaj yağlarında kullanılır. Sağlık açısından birçok faydasını şöyle sıralayabiliriz:

Toksinleri temizler.
İdrar söktürücüdür.
Metabolizmayı güçlendirir.
Bronşit ve öksürüğe iyi gelir.
Kandaki oksijeni artırır, yaşlanma karşıtı etkisi vardır.
Cildi güzelleştirir, nemlendirir, lekelerden arındırmaya yardımcı olur.
Kan damarlarını güçlendirir.
Kalp ve damar sistemine faydalıdır.
Kolesterole iyi gelir.
Beyin damarlarına fayda sağlar.
Nefes darlığına iyi gelir.
Karaciğer rahatsızlıklarını iyileştirmeye yardımcıdır.
Soğuk algınlığı ve gribe iyi gelir.
Baş ağrısı, diyabet, kanser gibi rahatsızlıkların iyileştirilmesine yardımcıdır.